1 – Gestreken of ongestreken?

Papiersoorten die gebruikt worden voor het binnenwerk van een boek of magazine kunnen we in twee hoofdcategorieën opdelen: gestreken (coated) en ongestreken (uncoated) papier.

Gestreken (= Machine Coated, Maco, MC)

• De inkt ligt op het papier (wordt bijna niet geabsorbeerd)
• Ideaal wanneer je veel afbeeldingen gebruikt, de afbeeldingen zijn zeer scherp en lijken uit het papier te springen.
• Een punt (pixel) wordt gedrukt als een punt (en dus niet als sterretje)
• De vezels worden samengedrukt waardoor het papier dunner is dan ongestreken papier van dezelfde grammage.

Ongestreken (= Uncoated, Offset*)

• Ruwer, vaak zichtbare structuur
• Het papier absorbeert de inkt, waardoor puntvergroting ontstaat (=punt wordt sterretje)
• Ideaal voor boeken die voornamelijk uit tekst bestaan.
• Het papier voelt dikker aan omdat de vezels niet zijn samengedrukt. 90g/m2 ongestreken papier voelt ongeveer hetzelfde aan als 135g/m ongestreken papier.

* Offset – Offset is een synoniem voor ongestreken-papier. Het heeft niets te maken met de gelijknamig druktechniek ‘offset’. Bij de druktechniek ‘offset’ wordt zowel gestreken als ongestreken (offset) papier gebruikt.

Gebruik je voor een boek met veel foto’s altijd gestreken papier?

Neen. De laatste jaren is er een trend waarbij fotoboeken soms op offset papier gedrukt worden. Dit geeft een heel natuurlijke en matte uitstraling.

2 – Houtvrij- of houthoudend papier?

Houtvrij papier (HV)

De naam is misleidend omdat de grondstof van houtvrij papier gewoon houtpulp is. Met de term houtvrij bedoeld men dat het papier behandeld en gebleekt is waardoor er minder of bijna geen lignine meer in het papier aanwezig is.

• Witter
• Verandert niet van kleur
• Steviger
• Minder ecologisch: tijdens het proces ontstaan giftige stoffen en er is meer hout nodig om houtvrij papier te maken. Tegenwoordig wordt er bijna niet meer met chloor gebleekt. Men werkt vooral met ECF (Elementair Chloorvrij) en TCF (Totaal Chloorvrij).

Houthoudend papier (HH)

HH is op een zodanige manier behandeld dat er nog vrij veel lignine in de celstof zit.

• Papier is iets minder wit
• De lignine zorgt ervoor dat het papier na verloop van tijd geler wordt. Denk hierbij aan de kranten van vroeger.
• Minder stevig

Nu je weet wat het verschil is tussen houtvrij- en houthoudend papier en het verschil tussen gestreken- en ongestreken papier gaan we de meest voorkomende papiersoorten, die gebruikt worden voor boeken en magazines, kort bespreken.

3 – Meest gebruikte papiersoorten

Silk MC

• Gestreken
• Kenmerken: Mat glanzend, glad
• Geschikt voor: Boeken met foto’s en illustraties (Jaarboeken, Reisboeken, Fotoboeken, Kookboeken, Schoolboeken met foto’s en afbeeldingen)

Gloss MC

• Deze papiersoort is het glanzende broertje van Silk MC. Beide papiersoorten zijn geschikt voor dezelfde soorten boeken. Het gaat hier vooral om de voorkeur tussen glanzend of extreem glanzend. Denk bij gloss vooral aan de glammer en glitter die je vaak ziet in modetijdschriften.
• Gestreken
• Kenmerken: Glanzend, glad
• Geschikt voor: Boeken met foto’s en illustraties (Jaarboeken, Reisboeken, Fotoboeken, Kookboeken, Schoolboeken met foto’s en afbeeldingen)

HVO – Houtvrij ongestreken

• Oneerbiedig gezegd komt dit papier het dichtst in de buurt van het papier dat je thuis in je printer hebt. Prima voor tekst, maar minder geschikt voor afbeeldingen. De inkt vloeit gemakkelijk in de ruwe structuur. Daardoor worden afbeeldingen, foto’s en illustraties minder scherp. Deze papiersoort wordt dus vooral gebruikt bij boeken waar bijna alleen tekst te vinden is. De laatste jaren is het echter een trend om HVO-papier te gebruiken bij fotoboeken.
• Ongestreken
• Kenmerken: Ruwe structuur, Leverbaar in wit en andere tinten
• Geschikt voor: Boeken met veel tekst en weinig of geen illustratie (Roman, biografie, …).

BIOTOP

• Deze papiersoort heeft een nostalgische uitstraling: gelig en ruw. Biotop is een duurzame papiersoort met luxe uitstraling. Natuurlijk gebleekt papier, zonder optische witmakers. Goed beschrijf- en bestempelbaar.
• Ongestreken
• Kenmerken: Crèmekleurig, Korrelige structuur, Klassieke look
• Geschikt voor: Boeken met veel tekst en weinig of geen illustratie (Roman, biografie, natuurlijke eco-look…).

G-Print

• G-Print papier ligt qua kleur ergens tussen wit en Biotop. Het papier is gestreken en is daardoor erg geschikt voor afbeeldingen, foto’s en illustraties. Het is een kwalitatief hoogwaardige en stijlvolle papiersoort die in veel opzichten doet denken aan Silk MC. Om het verschil te begrijpen moet je beide papieren naast je hebben en kunnen voelen en vergelijken.
• Ongestreken
• Kenmerken: Houtvrij, Glans maar niet weerspiegelend
• Geschikt voor: Zowel leesboeken als boeken met afbeeldingen en illustraties (Jaarboeken, Reisboeken, Fotoboeken, Kookboeken, Schoolboeken).

Romandruk

• Deze papiersoort is een heel ruwe en gele papiersoort met een zware uitstraling (terwijl het gramage meestal niet zwaar is). Dit komt omdat het papier is opgedikt. Zoals de naam doet vermoeden wordt het vooral gebruikt voor de ‘echt leesboeken’, de romans.
• Ongestreken
• Kenmerken: Crèmekleurig, Papier voelt dik
• Geschikt voor: Leesboeken met veel tekst (Roman, biografie, …).